Təəssüflər olsun
ki, belə narahatlıq və kifayət qədər əziyyət verən hal - çoxlarında təsadüf olunur.
Qeyd etmək lazımdır ki, yanlış olaraq yaşlı adamların qisməti kimi qiymətləndirilən
qəbizlik, son zamanlar yaşdan asılı olmayaraq, bütün yaş həddlərində geniş yayılmışdır.
Bağırsaqların
boşalmasının, hər hansı bir üzvi xəstəliklə əlaqəsi olmadan, uzun müddətli pozulması
(iki gündə bir dəfədən az olması və yaxud tam boşalmaması) adi qəbizlik adlandırılır.
Qəbizliyin əmələ
gəlməsinə bir sıra faktorlar, əsasən də psixogen faktorlar təkan verir. Bu hallar
daha çox depressiv vəziyyətlərdə müşahidə olunur. Qorxu, həyəcan, inamsızlıq çox
vaxt qəbizliyə gətirib çıxarır.
Funksional adi
qəbizlik yaşlı, ahıl adamlarda daha tez-tez müşahidə olunur. Buna səbəb hərəkət
aktivliyinin məhdudlaşmasıdır. Yeri gəlmişkən, hipodinamiya orta və hətta cavan
yaşlarda da qəbizliyin əmələ gəlməsində vacib rol oynayır. Bəzən həyat tərzinin
və qidalanma xarakterinin kəskin şəkildə dəyişdirilməsi qəbizliyin əmələ gəlməsinə
təkan ola bilər.
Kalium duzlarının,
B qrupu vitaminlərinin qidada çatışmazlığı, defekasiya aktının
utanma hissi ilə və yaxud qeyri məqbul şəraitlə əlaqədar süni surətdə qarşısının
alınması da müəyyən rol oynayır. Büzüşdürücü vasitələrin (yerli olaraq dərinin və
selikli qişaların müxtəlif zədələnmələrində, mədə xorasında, kolitlərdə istifadə
olunan preparatların) qəbulu zamanı əmələ gələn medikamentoz qəbizliyi də unutmaq
olmaz.
Təbii ki, qəbizlik
əhval-ruhiyyəyə mənfi təsir göstərir. Xroniki qəbizliyi olan adamların dilinin üstü
ərplə örtülür, baş ağrıları olur, iştah itir. Qəbizlikdən əziyyət çəkənlər qaradinməz,
əsəbi olurlar, özünə qapanırlar, qüssəli, qəmli xəyallara dalırlar.
Qəbizlik zamanı
qidalanma rejimini gözləmək lazımdır. Əgər qəbizliyin müalicəsi, xüsusən, işlətmə
dərmanlarından istifadə etməklə aparılan müalicə, həkimin təyinatı və nəzarəti altında
aparılmalıdırsa, onun qarşısının alınması hər kəsin bilavasitə öz işidir və həyat
tərzi ilə sıx əlaqədardır.
Vacib profilaktik
tədbir sağlamlıq vəziyyətindən asılı olaraq, mümkün qədər fiziki aktivlikdir. Qarın
presinin məşqi daxil olmaqla, gündəlik səhər gimnastikası, qaçış, piyada gəzintilər,
oturaq iş zamanı mütəmadi əl-qolun, bədənin açılışması üçün hərəkətlər - bütün bunlar
bağırsaqların normal fəaliyyətinə şərait yaradır.
Hansı bitki mənşəli
məhsullar qəbizliyə meyillilik zamanı yumşaldıcı (işlədici) təsirə malikdir? Əsaslarının
adını çəkək: çiy balqabaq, kahı, şalğam, turp. Qəbizlik və babasil zamanı qovun,
yerkökü, kələm şirəsi və yaxud turşusu, yetişmiş böyürtkən, üzüm də yumşaldıcı təsirə
malikdirlər. Şirələrdən ən yaxşı işlədicilər - gavalı, çuğundur, yerkökü, ərik,
kartof şirələridir.
Uzun müddət qəbizlikdən
əziyyət çəkən uşaqlara yoğun bağırsağın fəaliyyətini bərpa etmək üçün daha təsirli
tədbirlərin görülməsi məsləhətdir. Bir neçə xörək qaşığı yulaf təmizlənərək, yaxşıca
yuyulur və toz halınadək üyüdülür. Gündə 1 dəfə yeməyə qatılaraq minimal dozalardan
(bıçağın ucunda) başlayaraq 1-2 gün qəbul edilir. Sonra doza tədricən artırılır
(1/4 - 1/2 çay qaşığınadək) və müsbət effekt alınanadək davam etdirilir.
Bağırsaq işləməsinə
mane olan qida məhsulları - tünd çay, kakao, qara qəhvə, şokolad, zoğal, nar, xurma,
mərsin, qaragilə, armud, sıyıqlar (qarabaşaq sıyığından başqa), makaron məmulatları,
kisellər, kəsmik, zərif pendirlər, ağ çörək, qaynar maye və yeməklər, təbii qırmızı
çaxır, tünd ədviyyatlar, - rasiondan çıxarılmalıdır.
Proktoloq mütəxəssislər
və xalq təbabəti işləməni yüngülləşdirmək üçün buğda kəpəyindən aşağıdakı sxem üzrə
istifadə olunmasını məsləhət görürlər:
- I sikl: 10-12 gün ərzində 1 çay qaşığı kəpəyin üzərinə 1 stəkan qaynar su əlavə edərək soyutmaq və süzmək lazımdır. Əldə olunan yumşaq kütlə yeməklə gündə 3 dəfə qəbul edilir;
- II sikl 2 həftə davam edir və kəpəyin dozası hər qəbulda 2 xörək qaşığına qədər artırılır və gündə 3 dəfə yeməklə qəbul edilir;
- III sikl: bundan sonra 2 ay müddətində kəpəyi quru halda 2 çay qaşığı miqdarında gündə 2-3 dəfə qəbul etmək məsləhət görülür.
Onu da qeyd etmək
lazımdır ki, həzm orqanlarının hər hansı birində iltihabi prosesin olması buğda
kəpəyinin qəbulu üçün qəti əksgöstərişdir. Bu zaman kobud üyüdülmüş undan hazırlanmış
çörəkdən istifadə etmək lazımdır.
Xalq təbabəti
qəbizliyə qarşı bir sıra vasitələr təklif edir. Belə ki, təzə soğan qəbizliyin qarşısını
alır. Yüngül işlətmə effektinə çovdar çörəyi, itburnu, qarağat, qarpız, çuğundur,
adi mayaotu malikdirlər.
Əziyyət verici
qəbizlik zamanı balla qarışdırılmış təzə çuğundur şirəsi məsləhət görülür. Çiy balqabaq,
gavalının və yaxud yulafın həlimi, qara turp şirəsi, qatıq, qurudulmuş albalı, alma
və yaxud murdarça qabığından hazırlanmış çay çox faydalıdır. Yüngül işlədici kimi
xiyar tutmasından da istifadə edilir. Tutmanı hazırlamaq üçün xiyarı 1 ay duzlu
suda saxlamaq lazımdır. Kələm tutması da effektlidir.
İşlədici imalə
üçün xırdalanmış kətan (yulaf, arpa) toxumunun dəmləməsi məsləhət görülür:
- 1 xörək qaşığı toxum 4 stəkan suda qaynadılır, süzülür və üzərinə 1 xörək qaşığı xörək duzu və yaxud da 2 xörək qaşığı kətan və ya çətənə yağı əlavə edilir. İmalə üçün məhlul ilıq olmalıdır.
Qəbizlikdə təzə və ya konservləşdirilmiş portağal və
yaxud portağal şirəsi də kömək edir. Amma, mədə-bağırsaq xorası zamanı və artmış
turşuluqlu qastritlərdə bu şirə əksgöstərişdir.
No comments:
Post a Comment
Şərhlərinizi bura yaza bilərsiniz.