ARTERİAL HİPOTENZİYA


Arterial hipotenziya arterial təzyiqin enməsi ilə (100/60 mm civə sütunundan aşağı) xarakterizə olunur. Arterial hipotenziya sağlam adamlarda yuxu zamanı, ağır fiziki işdən sonra (məşq etməmiş adamlarda) müşahidə oluna bilər və, adətən, astenik tipli (hündür boy, arıq) adamlarda, onların konstitusional xüsusiyyəti kimi qiymətləndirilə bilər. Belə hipotenziya - fizioloji hipotenziya adlandırılır, yəni arterial təzyiq aşağı olsa da, bu, heç bir narahat edici simptomlarla müşayiət olunmur. Çox vaxt idmançılarda, əzələləri qanla təchiz edən damarların genişlənməsi ilə əlaqədar, hipotenziya halları müşahidə olunur. Bu, əsasən, daim məşq edən idmançılarda daha qabarıq biruzə verir. Əlbəttə, belə adamları, ancaq arterial təzyiqləri aşağıdır deyə, xəstə adlandırmaq olmaz. Fizioloji hipotenziyanın qarşısını almaq, arterial təzyiqi orta rəqəmlərədək çatdırmaq, nəinki orqanizm üçün xeyir vermir, hətta bu ziyandır!
Əgər hipotenziya toxuma və orqanların, başlıca olaraq isə baş beyinin qanla tam təchiz olunmaması əlamətləri ilə müşayiət olunursa, bu artıq xəstəlikdir. Bu zaman xəstələr zəiflikdən, süstlükdən, tez yorulmadan, başgicəllənmə və baş ağrılarından, qulaqlarda cingiltidən şikayət edirlər. Əllər çox vaxt soyuq, nəm, sifət bəyaz olur.
Hipotonik kriz zamanı (arterial təzyiqin kəskin və sürətlə düşməsi) xəstədə bayılma (kollaps) və yaxud ani zəiflik və başgicəllənmə ola bilər. Bunlar o dərəcədə təsirli olur ki, xəstəni oturmağa və yaxud yataqda uzanmağa vadar edir.
Belə halları araşdırarkən, həkim bunun səbəbini aşkar etməyə çalışır. Buna səbəb keçirilmiş infeksion xəstəlik, məsələn qripp, angina, pnevmoniya (ağ ciyərlərin iltihabı, sətəlcəm), digər xroniki xəstəliklər, deyək ki, ağ ciyər vərəmi, qara ciyərin iltihabı, həddindən artıq yorulma, qidada vitamin çatışmazlığı, yuxusuzluq və bərk qızma ola bilər. Unutmaq olmaz ki, alkohollu içkilərin sistematik qəbulu bütün orqan və sistemlərin funksiyasına mənfi təsir etməklə yanaşı, damar tonusuna da təsir edir və hipotenziyanın inkişafına təkan verir. Aşağı arterial təzyiq orqanizmin vacib daxili sekresiya vəzisi olan böyrəküstü vəzinin funksiyasının pozulması əlaməti də ola bilər.
Hipotenziya, hər hansı bir xəstəliyin simptomu kimi biruzə verirsə, o zaman simptomatik hipotenziyadan söhbət gedir. Yox, əgər belə bir əlaqə yoxdursa, xəstəyə «hipotoniya xəstəliyi» və yaxud, çox zaman, «hipotonik tipli neyrosirkulyator distoniya»  diaqnozu qoyulur. Bu xəstəlik xroniki gedişli də ola bilər, qəfil hipotonik kriz kimi də biruzə verə bilər.
Hipotoniya xəstəliyi ilə mübarizə ilk baxışdan asan görünə bilər. Madam ki, damar tonusu zəifləyib, tonuslandırıcı (canlandırıcı) vasitələrdən - tünd çay, qəhvə, jenşen və onun analoqlarından və s. istifadə etmək kifayətdir. Ancaq bütün bu vasitələr xəstəliyi müalicə etmir. Əksinə, tez-tez bu vasitələrə əl atılarsa, müvəqqəti müsbət effektin ardınca damarların tonusunun daha da azalması və nəticədə hipotonik krizlərin sayının artması müşahidə oluna bilər. Ona görə də, hər bir konkret halda, həkim, fərdi olaraq məsləhət verir.
Bununla yanaşı, bir sıra ümumi bilgilər var ki, hipotoniyalı xəstələrə bunları bilmək məsləhətdir.
Bir çoxları öz şəxsi təcrübəsinə istinadən, aşkar ediblər ki, hərəkət aktivliyi, müəyyən su proseduraları onları zəiflikdən, süstlükdən, başgicəllənmədən xilas edir. Ona görə də, hər günü gimnastika ilə, bədəni isladılmış dəsmalla silməklə, duş qəbulu ilə başlamaq lazımdır. Belə bədəni möhkəmləndirici tədbirlər damar tonusunun artmasına səbəb olur. Bunlarla yanaşı, təmiz havada gəzintilər də faydalıdır. Spirtli içki və siqaretdən qəti imtina etmək, çoxlu meyvə, tərəvəz yemək lazımdır. Hipotoniyalı xəstələr bilməlidirlər ki, həddən artıq çox yemək qəti olmaz, belə ki, hədsiz qida qəbulu (xüsusilə də yağlı, kalorili) qanın qarın boşluğu damarlarına axmasına və bununla da beyinin qanla təchizatının pisləşməsinə səbəb olur.
Hipotonik krizi, bayılması («ürəkgetmə») olan xəstələrə oturduğu yerdən birdən qalxmaq və uzun müddət hərəkətsiz olaraq ayaq üstə durmaq olmaz. Belə vəziyyətdə qan ayaq venalarında yığılır. Hipotonik krizlərin belə inkişaf mexanizmini aşağı ətraf venalarının varikoz genəlməsi olan və elastik corab və sarğıdan istifadə etməyən adamlarda, xüsusilə tez-tez müşahidə etmək olar.
Buna görə də, səhər, hələ yataqdan qalxmamış, fiziki hərəkətlərin, damar tonusunu artıran özünümassajın edilməsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

Tibet təbabəti hipotenziyaların müalicəsi üçün aşağıdakılırı məsləhət görür:
  • jenşen kökünün dəmləməsi;
  • eleuterokokk ekstraktı - həm xəstəliyin profilaktikasında, həm də müalicəsində istifadə olunur (kökün özünü qidaya əlavə edirlər);
  • limonnik ekstraktı - damcı ilə, yaşa uyğun (yaşın sayı qədər damcı), hər gün, uzun müddət ərzində.
Müasir xalq təbibləri 10 q dazıotunun (zveroboy) 1 stəkan qaynadılmış suda dəmləməsini, 1/2 stəkan gündə 3 dəfə qəbul etməyi məsləhət görürlər.







No comments:

Post a Comment

Şərhlərinizi bura yaza bilərsiniz.